Xây dựng thế hệ công dân số trong kỷ nguyên vươn mình

Phát huy vai trò của thanh niên trong công cuộc chuyển đổi số

Thông tin tại chương trình “Nâng cao năng lực số cho thanh thiếu niên - “Skill Our Future”, do Báo Điện tử Tiếng nói Việt Nam (VOV), Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP – Việt Nam) và Trung tâm Phát triển Khoa học Công nghệ và Tài năng trẻ - Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phối hợp tổ chức vừa qua cho biết, kỹ năng số đóng vai trò quan trọng trong việc chuẩn bị cho thanh niên tham gia thị trường lao động, đặc biệt trong bối cảnh Cách mạng Công nghiệp 4.0 đang làm thay đổi mạnh mẽ yêu cầu về kỹ năng và cách thức làm việc. Thanh niên, với khả năng tiếp cận nhanh chóng với công nghệ số, có thể tìm kiếm cơ hội việc làm tốt và trở thành lực lượng lao động có kỹ năng cạnh tranh cao trong thị trường lao động trong nước cũng như quốc tế.

Trong kỷ nguyên số, chuyển đổi số là một xu thế tất yếu, diễn ra toàn diện trên mọi mặt của đời sống, cả ở phạm vi toàn cầu lẫn trong nước. Thanh niên được Đảng ta xác định “là rường cột của nước nhà”, là lực lượng xã hội to lớn, đóng vai trò xung kích trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc - chính là chủ thể quyết định tương lai và sự phát triển bền vững của đất nước.

Công nghệ số là cơ hội để thế hệ trẻ bứt phá (Ảnh: Nguyễn Thìn)

Theo dữ liệu mới nhất từ Ủy ban Quốc gia về Thanh niên Việt Nam, hiện có hơn 22,1 triệu người trong độ tuổi thanh niên, chiếm khoảng 22,5% tổng dân số và gần 36% lực lượng lao động. Do đó, việc phát huy vai trò của thanh niên trong công cuộc chuyển đổi số, nâng cao năng lực số và ứng dụng công nghệ trong thực tiễn là vô cùng cấp thiết.

Trong bối cảnh đó, Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 10/4/2024 của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đến năm 2030, định hướng đến năm 2045 đã xác định rõ: “Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chính của quá trình phát triển nhanh và bền vững đất nước”.

Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là lựa chọn bắt buộc, là con đường duy nhất để đưa đất nước phát triển và nâng cao đời sống cho nhân dân. Và tới đây, phải triển khai thật mạnh để đạt hai mục tiêu cao nhất: Quản trị xã hội tốt hơn và phải đi vào sản xuất, tăng năng suất lao động”.

Đáp lại chủ trương đúng đắn và tầm nhìn chiến lược ấy, thời gian qua, Đảng, Nhà nước và hệ thống chính trị đã tập trung nhiều nguồn lực nhằm nâng cao nhận thức, kiến thức và kỹ năng cho thanh thiếu niên - lực lượng nòng cốt trong tiến trình đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Ông Nguyễn Minh Triết - Bí thư Trung ương Đoàn, Chủ tịch Hội Sinh viên Việt Nam cho rằng, thanh niên - lực lượng tiên phong của xã hội - cần đi đầu trong việc nâng cao năng lực số, không chỉ cho bản thân mà còn hỗ trợ cộng đồng, góp phần đưa chuyển đổi số trở thành cuộc cách mạng toàn dân.

 “Trong bối cảnh chuyển đổi số, thanh niên đối mặt với nhiều thách thức, nổi bật là sự cạnh tranh khốc liệt trên thị trường lao động khi công nghệ và tự động hóa dần thay thế con người trong một số lĩnh vực. Sự dịch chuyển lao động toàn cầu cũng đòi hỏi thanh niên phải không ngừng nâng cao năng lực để thích nghi. Nếu không chủ động trang bị kỹ năng số, thanh niên không chỉ đánh mất cơ hội việc làm, phát triển cá nhân mà còn ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của quốc gia. Trong thời đại này, đi chậm hơn người khác đã là thụt lùi. Tuy nhiên, chuyển đổi số không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để thanh niên bứt phá, tạo ra giá trị mới, góp phần xây dựng một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng”, ông Nguyễn Minh Triết nói.

Ông Nguyễn Minh Triết cho biết thêm, năng lực số của thanh niên Việt Nam hiện nay có nhiều điểm sáng, nhưng vẫn còn những hạn chế. Thanh niên tại các đô thị lớn thường có khả năng tiếp cận công nghệ cao, sử dụng thành thạo các nền tảng số trong học tập và công việc. Tuy nhiên, ở vùng sâu, vùng xa, kỹ năng số còn hạn chế do thiếu cơ sở hạ tầng và cơ hội tiếp cận. Nhận thức về an toàn thông tin, ứng phó với tin giả và ứng dụng công nghệ sáng tạo cũng chưa đồng đều. Dù các chương trình hỗ trợ của Đoàn đã đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng cần mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng để thu hẹp khoảng cách số, từ đó xây dựng nguồn nhân lực trẻ chất lượng cao.

Chính vì vậy, nâng cao năng lực số cho thanh thiếu niên được xác định là một trong ba nhiệm vụ đột phá của Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XII (nhiệm kỳ 2022 - 2027). Mục tiêu là trang bị cho thanh thiếu niên nhận thức đúng đắn, kiến thức và kỹ năng số cần thiết để học tập, làm việc, khởi nghiệp và sáng tạo trong thời đại số; qua đó góp phần nâng cao năng suất lao động, năng lực cạnh tranh quốc gia và thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo”, ông Nguyễn Minh Triết nhấn mạnh.

Cần “gieo mầm” tư duy số cho thế hệ trẻ

PGS.TS Bùi Huy Nhượng - Phó Giám đốc Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, chúng ta đã nói rất nhiều đến tầm quan trọng của kỹ năng số với quá trình xây dựng và phát triển nền kinh tế đất nước. Khi nền kinh tế thay đổi, có hai lực lượng cần chuyển đổi là lực lượng lao động hiện tại và lực lượng lao động trong tương lai chính là thế hệ trẻ - thanh thiếu niên.

Trong bối cảnh hiện nay, chúng ta cần chuyển hướng “gieo mầm” tư duy số cho các bạn thanh thiếu niên ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Muốn vậy, đòi hỏi có sự vào cuộc của tất cả các cơ quan, Bộ, Ban, ngành, Chính phủ, các tổ chức xã hội, các tổ chức quốc tế.

Thời gian qua, Đại học Kinh tế Quốc dân đặc biệt coi trọng sự phát triển của các ngành nghề đào tạo liên quan đến chuyển đổi số, kỹ năng số… như khoa học dữ liệu, phân tích kinh doanh, kinh doanh số, Fintech (Financial Technology - Công nghệ Tài chính). Đặc biệt, trong năm vừa qua, Đại học Kinh tế Quốc dân đã thành lập Trường Công nghệ, đào tạo các ngành như công nghệ thông tin, khoa học dữ liệu và công nghệ AI... Điều đó khẳng định sự cần thiết cũng như nhu cầu thị trường lao động về những ngành nghề này là rất lớn.

Tại Đại học Kinh tế Quốc dân, môn Khoa học dữ liệu trong kinh doanh và kinh tế trở thành môn bắt buộc với tất cả các ngành nghề. Thông qua đó, muốn nói rằng tầm quan trọng của các môn học liên quan đến kỹ năng số nhằm trang bị cho sinh viên để các em có thể tiếp cận tốt nhất với thị trường lao động sau khi tốt nghiệp.

Bên cạnh đó, nhà trường cũng đưa ra thuật ngữ chung là số hóa chương trình đào tạo, tức phải tích hợp các nội dung đào tạo số, tích hợp đưa ra các học phần, chương trình đào tạo, học phần liên quan đến đào tạo về kỹ năng số cho sinh viên trong chương trình đào tạo của nhà trường. 

Ông Patrick Haverman, Phó trưởng đại diện thường trú, UNDP Việt Nam cũng đồng quan điểm cho rằng, năng lực số đóng vai trò quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp tới công việc trong tương lai của thanh thiếu niên. Thế hệ trẻ ngày nay đang trưởng thành trong thời đại số, quá trình chuyển đổi số nhanh chưa từng có, đòi hỏi những kỹ năng, tư duy và cách làm việc mới. 

"Thời gian qua, nhận thức rõ tính cấp thiết, Chính phủ Việt Nam đã đặt trọng tâm vào phát triển số và nguồn nhân lực. Chúng tôi tin rằng, đầu tư vào con người không chỉ là thu hẹp khoảng cách kỹ năng mà còn là khai mở tiềm năng của con người, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và xây dựng một xã hội toàn diện, công bằng và kiên cường hơn”, ông Patrick Haverman chia sẻ./.

Nguyễn Thìn