Nâng cao ý thức huấn luyện quân sự của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội ở các sư đoàn bộ binh

Abstract: The military training awareness of command and staff officers at the unit level within infantry divisions is a crucial factor in improving the quality of training and combat readiness at the grassroots level. Therefore, command and staff officers at the unit level must continuously enhance their political qualities, professional competence, emotional dedication, faith, willpower, and sense of responsibility in military training, thereby contributing to building a revolutionary, regular, elite, and gradually modernized Vietnam People's Army, capable of meeting the requirements of national defense in the new situation.

Keywords: Enhancement; Vietnam People's Army; unit-level command and staff officers; military training awareness.

Ảnh minh họa: qptd.vn

Sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội đảm nhiệm công tác tác chiến, huấn luyện và xây dựng lực lượng về quân sự ở đơn vị từ cấp trung đội đến cấp tiểu đoàn, vì vậy ý thức huấn quân sự có vai trò quan trọng trong việc định hướng nhận thức và hành vi của họ trong quá trình tổ chức, thực hiện nhiệm vụ huấn luyện quân sự và xây dựng đơn vị. Việc phân tích để làm rõ quan niệm và kết cấu của ý thức huấn luyện quân sự của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội có tính cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội ta trong tình hình mới.

Một số vấn đề lý luận về ý thức huấn luyện quân sự của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội ở các sư đoàn bộ binh

Ý thức huấn luyện quân sự của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội ở các sư đoàn bộ binh là sự thống nhất, biện chứng giữa tri thức, tình cảm, niềm tin, ý chí hợp thành một chủ thể định hướng nhận thức và hoạt động của chủ thể trong quá trình giảng dạy, rèn luyện, trang bị tri thức, kỹ năng, kỹ sảo quân sự cho quân nhân thuộc quyền đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu của đơn vị. Về bản chất, ý thức huấn luyện quân sự chính là sự phản ánh hiện thực khách quan những hoạt động cụ thể của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội trong lịch sử và giữ vai trò định hướng chỉ đạo hoạt động huấn luyện quân sự của họ đạt được mục đích, yêu cầu đề ra. 

Tri thức huấn luyện quân sự của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội được hình thành thông qua quá trình được giáo dục, bồi dưỡng, tự học tập, rèn luyện và thực tiễn hoạt động huấn luyện quân sự. Tri thức là yếu tố rất quan trọng, nó là phương thức tồn tại chủ yếu của ý thức huấn luyện quân sự. C.Mác đã khẳng định: “Phương thức tồn tại của ý thức và của một cái gì đó đối với ý thức, đó là tri thức. Tri thức là hành vi duy nhất của ý thức. Cho nên một cái gì đó nảy sinh ra đối với ý thức, chừng nào ý thức biết cái đó”⁽¹⁾. Tri thức huấn luyện quân sự của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội trong quân đội trước hết là sự hiểu biết chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về chiến lược xây dựng quân đội; nghệ thuật quân sự. Đồng thời, đó là sự hiểu biết đầy đủ về huấn luyện quân sự như: mục tiêu, yêu cầu, kiến thức chuyên ngành, chuyên môn, nghiệp vụ, phương pháp tổ chức, điều hành, pháp luật, lỷ luật, điều lệnh, điều lệ… từ đó giúp cho sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội nhận thức đúng đắn về chức trách, nhiệm vụ của mình và cơ sở nảy sinh tình cảm, niềm tin huấn luyện quân sự, tin vào vũ khí, trang bị, cách đánh của ta, tạo sự đồng thuận cao trong ý chí quyết tâm thực hiện nhiệm vụ.

Tình cảm huấn huyện quân sự phản ánh chiều sâu của nội tâm được hình thành tên cơ sở kiến thức huấn luyện quân sự, là động lực quan trọng thôi thúc họ tích cực, tự giác học tập và rèn luyện để bổ sung, phát triển tri thức. Trong môi trường huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu với cường độ cao ở các sư đoàn bộ binh, tình cảm huấn luyện quân sự thường mang tính ổn định, vững chắc, đó là thái độ nhất quán, rõ ràng, cùng khát vọng, lý tưởng cống hiến của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội trong xây dựng đơn vị và hoạt động huấn luyện quân sự. 

Niềm tin huấn luyện quân sự là sự hòa quyện giữa tri thức và tình cảm về huấn luyện quân sự của sĩ quan chỉ huy tham mưu ở các sư đoàn bộ binh. Đó là thái độ lạc quan, tin tưởng về nhiệm vụ huấn luyện quân sự dựa trên nhận thức sâu sắc về vai trò nòng cốt, thường xuyên, trực tiếp của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Cụ thể, đó là niềm tin vào sức mạnh quốc gia, sức mạnh chiến đấu, khả năng chiến thắng của Quân đội ta, tin tưởng vào vũ khí, trang bị, nghệ thuật quân sự, nghệ thuật chiến tranh nhân dân và cách đánh của ta; niềm tin vào phẩm chất, năng lực, bản lĩnh của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội sẵn sàng đón nhận các nhiệm vụ khó khăn, thử thách trong bất kỳ hoàn cảnh nào.

Ý chí huấn luyện quân sự của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội ở các sư đoàn bộ binh là sự biểu hiện tập trung, là kết quả của sự tích lũy tri thức, tình cảm, niềm tin huấn luyện quân sự chuyển hóa thành ý chí quyết tâm, sẵn sàng vượt qua mọi khó khăn, thử thách. Đó là sự tự ý thức được mục tiêu, yêu cầu nhiệm vụ huấn luyện quân sự, tự đấu tranh của bản thân để phấn đấu hoàn thành tốt mọi chức trách, nhiệm vụ được giao. 

Nhân tố cơ bản quy định ý thức huấn luyện quân sự của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội ở các sư đoàn bộ binh bao gồm: chất lượng giáo dục, bồi dưỡng, môi trường huấn luyện quân sự và nhân tố chủ quan của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội trong việc tự nâng cao ý thức huấn luyện quân sự của họ. C.Mác đã chỉ rõ: “Không phải ý thức quyết định đời sống mà chính đời sống quyết định ý thức”⁽²⁾. Chất lượng hoạt động giáo dục, bồi dưỡng giúp sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội củng cố tri thức, bồi đắp lý tưởng, niềm tin, bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất, năng lực cần thiết để sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Huấn luyện là một việc rất cần,… Những việc rất dễ dàng còn phải học. Huống chi công việc cách mạng, công việc kháng chiến, không có huấn luyện thì làm sao xuôi”⁽³⁾. Bên cạnh đó, môi trường huấn luyện quân sự ở các sư đoàn bộ binh tích cực, lành mạnh, đồng bộ và tính tích cực tự giác của cá nhân cũng tác động mạnh mẽ đến ý thức huấn luyện quân sự của họ.

Trong những năm qua, đảng ủy, chỉ huy các cấp ở các sư đoàn bộ binh thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, nâng cao ý thức huấn luyện quân sự của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội, đây được coi là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong công tác bồi dưỡng và huấn luyện cán bộ ở đơn vị. Qua đó, đã nâng cao nhận thức, trách nhiệm, khơi dậy khát vọng, lối sống cống hiến, củng cố tri thức, niềm tin, ý chí quyết tâm của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội trong thực hiện nhiệm vụ. Trước yêu cầu của nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, nhiệm vụ xây dựng Quân đội ta trong tình hình mới, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ, đặc biệt là quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực quân sự, công tác huấn luyện quân sự ở các sư đoàn bộ binh đang đứng trước những đòi hỏi ngày càng cao, bảo đảm sát thực tế chiến đấu và điều kiện tác chiến mới. Để đáp ứng yêu cầu đó đa số sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội đã phát huy vai trò tích cực, chủ động tự giác trong tự giáo dục, tự huấn luyện, tự rèn luyện, đổi mới phương pháp, tác phong công tác, nghiên cứu cải tiến mô hình học cụ huấn luyện quân sự đáp ứng yêu cầu mới.

Tuy nhiên, vẫn còn một số sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội chưa có sự hiểu biết đầy đủ, sâu sắc về nhiệm vụ huấn luyện quân sự, về vũ khí trang bị, nghệ thuật quân sự, một bộ phận sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội phai nhạt tình cảm, lý tưởng cống hiến, ngại khó, ngại khổ, tâm lý so sánh hoạt động huấn luyện quân sự với môi trường bên ngoài; thiếu niềm tin vào sức mạnh chiến đấu của Quân đội ta trong điều kiện chiến tranh công nghệ cao với vũ khí trang bị đang được biên chế, họ tuyệt đối hóa vũ khí, không coi trọng vai trò quyết định của nhân tố con người, từ đó đánh mất niềm tin vào chính mình. Vì vậy, dẫn đến ý chí bị giảm sút, chùn bước trước khó khăn, thử thách, trông chờ, ỷ lại, lười học tập, rèn luyện, kết quả huấn luyện quân sự của cá nhân và phân đội thuộc quyền có chất lượng thấp.

Giải pháp nâng cao ý thức huấn luyện quân sự của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội ở sư đoàn bộ binh hiện nay

Thứ nhất, nâng cao chất lượng giáo dục, bồi dưỡng sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội ở các sư đoàn bộ binh. 

Chủ thể quan trọng nhất trong công tác giáo dục, bồi dưỡng sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội đó là cấp ủy, tổ chức đảng các cấp trong các sư đoàn bộ binh. Cần chú trọng nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu, chủ động xây dựng nghị quyết chuyên đề thực hiện nhiệm vụ huấn luyện quân sự, nhất là tập trung vào những khâu yếu, mặt yếu và phù hợp với đối tượng. 

Thường xuyên cập nhật chương trình, nội dung giáo dục, bồi dưỡng đối với sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội, nhất là những nội dung mới. Đa dạng hóa hình thức, phương pháp giữa truyền thống và hiện đại, trong đó tăng cường bồi dưỡng, rèn luyện, thử thách qua hoạt động thực tiễn huấn luyện quân sự với cường độ tăng dần. Sau mỗi giai đoạn giáo dục, bồi dưỡng, tập huấn, cán bộ phải tiến hành sơ, tổng kết, đánh giá và rút ra bài học kinh nghiệm, khắc phục những hạn chế, yếu kém.

Thứ hai, xây dựng môi trường huấn luyện quân sự đồng bộ để nâng cao ý thức huấn luyện quân sự. 

Đầu tư nâng cấp các thao trường, bãi tập, hệ thống bia bảng, vật chất huấn luyện, mô hình học cụ sát thực tế chiến đấu, tạo điều kiện khách quan, thuận lợi, kích thích tính sáng tạo và tinh thần trách nhiệm của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội. Củng cố, xây dựng các thiết chế huấn luyện quân sự ngày càng đồng bộ như: thông qua giáo án, bài giảng, công tác kiểm tra huấn luyện… để duy trì nghiêm nền nếp, kỷ luật trong huấn luyện quân sự. Xây dựng tốt các mối quan hệ trong huấn luyện, tạo động lực thi đua, khuyến khích sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội phát huy tối đa nội lực của bản thân, đồng thời thường xuyên quan tâm chăm lo bảo đảm tốt đời sống vật chất, tinh thần và có cơ chế, chính sách nhằm động viên họ yên tâm công tác tại đơn vị.

Thứ ba, tích cực hóa nhân tố chủ quan của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội ở các sư đoàn bộ binh để tự nâng cao ý thức huấn luyện quân sự. 

Phát huy sự nỗ lực, tự giác cao của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội nhằm tự tổ chức, tự điều hành, điều chỉnh sự hình thành, phát triển và hoàn thiện những phẩm chất, nhân cách của bản thân theo mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ của đơn vị. Sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội cần nhận thức đúng, xác định động cơ, quyết tâm cao trong tự học tập, tự tu dưỡng ý thức huấn luyện quân sự. Chủ động xây dựng kế hoạch và tự giác chấp hành nghiêm kế hoạch chuyển hóa mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ thành quá trình tự đào tạo để nâng cao ý thức huấn luyện quân sự của mình. Đồng thời, thường xuyên tự kiểm điểm, rút kinh nghiệm trong thực tiễn huấn luyện quân sự tại đơn vị.

Việc nghiên cứu, nâng cao ý thức huấn quân sự của sĩ quan chỉ huy tham mưu cấp phân đội ở các sư đoàn bộ binh là một yếu tố quan trọng, yêu cầu cấp thiết trong nâng cao chất lượng huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu ở các đơn vị quân đội hiện nay. Đây là nhiệm vụ không chỉ của mỗi cá nhân sĩ quan chỉ huy cấp phân đội, mà còn là trách nhiệm chung của cấp ủy, chỉ huy các cấp nhằm nâng cao sức chiến đấu của các đơn vị, xây dựng đơn vị “vững mạnh toàn diện, mẫu mực tiêu biểu”, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại trong thời đại mới./.

----------------------------

Ghi chú:

(1) C.Mác và Ph.Ăngghen, Toàn tập, tập 42, Nxb CTQG-ST, H.1995, tr.236.

(2) C.Mác và Ph.Ăngghen, Toàn tập, tập 3, Nxb CTQG-ST, H.1995, tr. 38.

(3) Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 5, Nxb CTQG-ST, H.2011, tr. 269-346.

Tài liệu tham khảo:

1. Quân ủy Trung ương, Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XI nhiệm kỳ 2020 - 2025, H.2020.

2. Bộ Quốc phòng, Chỉ thị số 79/CT-BQP ngày 22/7/2022 về xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu” trong toàn quân.

3. Quân ủy Trung ương, Nghị quyết số 1659-NQ/QUTW ngày 20/12/2022 về nâng cao chất lượng huấn luyện giai đoạn 2023-2030 và những năm tiếp theo.

4. Quân ủy Trung ương, Nghị quyết số 3488-NQ/QUTW ngày 29/01/2025 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong Quân đội. 

Phạm Hữu Trường, Học viện Chính trị