Phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Từ khóa: Phát huy; ý chí tự lực, tự cường; thanh niên quân đội; kỷ nguyên vươn mình. 

Summary: Promoting the will of self-reliance and self-improvement of the Army youth is essentially awakening and stimulating the potential and strengths in performing the functions and tasks of our Army. The article clarifies the role of the will of self-reliance and self-improvement of the Army youth; the current status of the role of the will of self-reliance and self-improvement of the Army youth; thereby, proposing some basic measures to promote the will of self-reliance and self-improvement of the Army youth in the era of national development.

Key words: Promote; self-reliance; military youth; era of self-improvement.

Ảnh minh họa. (Nguồn: chinhphu.vn)

Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Một dân tộc không tự lực cánh sinh mà cứ ngồi chờ dân tộc khác giúp đỡ thì không xứng đáng được độc lập”¹. Đó chính là ý chí tự lực, tự cường vươn lên bằng sức lực của chính mình, vượt qua mọi khó khăn, thách thức, xây dựng đất nước hùng cường, giàu mạnh, bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ quốc gia, xã hội bình yên, thịnh vượng của cả dân tộc trong chặng đường phát triển đến mục tiêu phồn vinh, thịnh vượng. Là bộ phận cấu thành của xã hội, trong suốt tiến trình phát triển của lịch sử dân tộc thanh niên Quân đội đã khẳng định được sức trẻ của mình, thông qua ý chí tự lực, tự cường của mình, xông pha vào những nơi “mũi tên, hòn đạn”, viết nên  trang sử bằng vàng trong lịch sử dân tộc. Nhất là hiện nay, thanh niên Quân đội luôn là lực lượng xung kích, tiên phong đi đầu trong thực hiện các nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu, xây dựng đơn vị chính quy, tiên tiến mẫu mực ở các đơn vị cơ sở trong toàn quân hiện nay. Chính vì vậy, việc phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc có vai trò rất quan trọng tạo thành xung lực mạnh mẽ, to lớn để hiện thực hóa quan điểm, đường lối của Đảng, chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước về khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Vai trò phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội

Phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên quân đội là quá trình thống nhất biện chứng giữa quá khứ, hiện tại và tương lai, kế tiếp giữa các giai đoạn, thời điểm lịch sử khác nhau. Không phải ở thời điểm hiện nay chúng ta mới đề cập đến vấn đề phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên quân đội, mà đó là sự phát triển liên tục không ngừng để khẳng định phẩm chất, truyền thống tốt đẹp của quân đội nhân dân Việt Nam được Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu trao tặng “Quân đội ta trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập, tự tự do Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”². Phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội hiện nay có sự bổ sung, phát triển cho phù hợp với tình hình thực tiễn, yêu cầu nhiệm vụ của các đơn vị trong toàn quân đặt ra, đó là chiếm lĩnh đỉnh cao tri thức của nhân loại, sử dụng thành thạo các loại vũ khí trang bị kỹ thuật, không để bị động, bất ngờ trước mọi tình huống, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay là quá trình hướng vào khơi dậy lý tưởng, niềm tin, thúc đẩy động cơ, thái độ, hành động tích cực nhằm giúp thanh niên quân đội nhận thức rõ chức trách, nhiệm vụ được giao, dưới sự giáo dục, bồi dưỡng của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp, cán bộ chủ trì, cơ quan chính trị làm sống dậy bản chất, truyền thống tốt đẹp của Quân đội nhân dân Việt Nam. Thanh niên Quân đội hiện nay hầu hết được sinh ra và lớn lên ở những gia đình có kinh tế tương đối khá giả, được đùm bọc, che chở, thương yêu của bố mẹ, từ bé cho đến khi bước vào môi trường quân ngũ chủ yếu là dành cho việc học, ít lao động cực nhọc, vất vả. Vì vậy, giáo dục, rèn luyện cho thanh niên Quân đội có tinh thần vượt khó, khắc phục khó khăn, gian khổ hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ của mình là rất quan trọng, đó sẽ là nguồn gốc, động lực mạnh mẽ để họ nỗ lực phấn đấu không ngừng trong học tập, rèn luyện, trở thành những công dân ưu tú, những sĩ quan trẻ tương lai của xã hội, của Đảng và của Quân đội. Phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay có vai trò rất quan trọng để không những làm sống dậy những năm tháng lịch sử hào hùng của dân tộc mà còn góp phần vào việc bồi đắp niềm tin vào sức mạnh chiến đấu của Quân đội, vào con đường đi lên chủ nghĩa xã hội do Đảng, Bác Hồ và Nhân dân ta đã lựa chọn. Thông qua việc phát huy này sẽ đánh thức, khơi dậy tiềm năng, thế mạnh bên trong của thanh niên Quân đội, giúp họ chịu đựng khó khăn, vất vả, mệt nhọc, chiến thắng bản thân, thích ứng được với đòi hỏi ngày càng cao của tình hình nhiệm vụ ở mỗi đơn vị đặt ra.

Thời gian vừa qua, việc phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội trong thực hiện nhiệm vụ huấn luyện sẵn sàng chiến đấu ở đơn vị cơ sở đã được các cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ quản lý, cán bộ chủ trì và cơ quan chính trị rất quan tâm. Điều này được biểu hiện cụ thể ở việc tuyên truyền, giáo dục về lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc, truyền thống tốt đẹp của Quân đội nhân dân Việt Nam, đơn vị đóng quan được cán bộ quản lý, đặc biệt là cán bộ chính trị tiến hành rất thường xuyên, kịp thời, nhất là vào thời điểm, giai đoạn kỷ niệm ngày lễ lớn của đất nước, Quân đội, đơn vị có nhiều hoạt động diễn ra, như: tổ chức hội thi văn nghệ quần chúng giữa các đơn vị, thi đấu thể thao có sự tham gia của đơn vị kết nghĩa đóng quân trên địa bàn; tiến hành tu bổ, nâng cấp, sửa chữa hệ thống bồn hoa, cây cảnh, hệ thống khẩu hiệu, panô, áp phích xung quanh đơn vị… Thông qua những hoạt động như vậy đã trực tiếp khơi dậy niềm tự hào dân tộc, lòng yêu nước, thúc bách mỗi thanh niên Quân đội phát huy cao độ nhân tố chủ quan bên trong, đó là ý chí tự lực, tự cường, hoàn thành tốt nhiệm của đơn vị giao cho.

Đội ngũ cán bộ các cấp đã duy trì và thực hiện nghiêm Ngày Chính trị và văn hóa tinh thần, Ngày Pháp luật Việt Nam; hàng quý, hàng tháng chỉ huy đơn vị đã tổ chức đối thoại trực tiếp với chiến sĩ, lắng nghe những phản ánh tâm tư, nguyện vọng của bản thân và tình hình đơn vị; qua đó, giải đáp thắc mắc, nắm tình hình tư tưởng, phổ biến chế độ, chính sách, văn bản mới cho cán bộ, chiến sĩ. Cán bộ quản lý đơn vị đã công khai số điện thoại trong đơn vị; qua đó, giúp cấp ủy, người chỉ huy kịp thời giải quyết những bức xúc, vướng mắc của cán bộ, chiến sĩ. Việc quản lý cán bộ, chiến sĩ đã kết hợp giáo dục cơ bản với giáo dục thường xuyên, giáo dục chung với giáo dục riêng theo đối tượng, hoàn cảnh để giáo dục và quản lý tư tưởng bộ đội. Các đơn vị thực hiện nghiêm túc phong trào “Chiến sĩ 5 tốt”, phong trào “Tự soi, tự sửa”, “Mỗi ngày làm một việc tốt”,  “Làm việc theo chức trách, hành động theo điều lệnh”, duy trì nghiêm túc, có chất lượng 11 chế độ trong ngày, 3 chế độ trong tuần; “Thực hiện theo chức trách, nêu gương trong hành động”, “Trên làm gương mẫu mực, dưới tích cực làm theo”...

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được một số cấp uỷ, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì nhận thức chưa tốt về tầm quan trọng của việc phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội; công tác tuyên truyền, giáo dục về truyền thống tốt đẹp của dân tộc, của Đảng, Quân đội, thành tựu đất nước gần 40 năm đổi mới, thành công của đại hội đảng các cấp, sự chống phá của các thế lực thù địch, phản động về kết quả cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực… chưa được tiến hành một cách thường xuyên, bài bản. Một số cấp ủy đảng, cán bộ chính trị chưa có sự kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục truyền thống với cập nhật những vấn đề thực tiễn xã hội hiện nay. Công tác tuyên truyền, cổ động dừng lại ở những khẩu hiệu đơn thuần chào mừng lễ kỷ niệm của đất nước, Quân đội, đơn vị, chưa cụ thể, thiết thực, bám sát đời sống của bộ đội.

Một số giải pháp cơ bản phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc

Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể để phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội.

Nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể ở đây bao gồm cấp ủy, tổ chức đảng các cấp, cán bộ chủ trì, cơ quan chính trị và bản thân mỗi thanh niên Quân đội phải nhận thức đúng đắn tầm quan trọng phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội là hướng đến xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện về chính trị, tư tưởng và tổ chức, quyết tâm khắc phục khó khăn, gian khổ, nhận và hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể càng cao thì hoạt động phát huy sẽ được đánh thức, khơi dậy một cách cao độ, trong đó chủ thể là yếu tố giữ vai trò quyết định. Do đó, việc phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội sẽ không đem lại hiệu quả, nếu như các chủ thể không nhận thức đầy đủ, không phát huy tốt vai trò trách nhiệm của từng chủ thể đối với việc phát huy này. Thực tiễn hoạt động phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội thời gian qua cho thấy, bên cạnh kết quả đã đạt được là sự đoàn kết, thống nhất cao giữa cán bộ, chiến sĩ, có bản lĩnh vững vàng, kiên định với con đường đã lựa chọn, không bi quan, dao động; thì công tác giáo dục chính trị tư tưởng vẫn còn hạn chế nhất định về nhận thức, hành động. Một số cấp ủy, cán bộ chủ trì đơn vị chưa kịp thời nắm bắt diễn biến tâm lý của chiến sĩ, nhất là những biểu hiện về gia đình, tình yêu, người thân, khi sự việc xảy ra rồi mới tập trung giáo dục thì không hiệu quả nữa; chưa phát huy được ý chí tự lực, tự cường khi thực hiện nhiệm vụ, có biểu hiện ỉ lại, trông chờ vào người khác. Vì vậy, trong giai đoạn hiện nay cần phải có những biện pháp phù hợp làm chuyển biến thực sự về nhận thức, trên cơ sở đó phát huy tốt vai trò, trách nhiệm của từng chủ thể đối việc phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội hiện nay.

Theo đó nội dung của biện pháp cần tập trung vào một số vấn đề cơ bản, như: Giáo dục về truyền thống của Đảng, của dân tộc, Quân đội và đơn vị; những thành tựu của đất nước đạt được gần 40 năm đổi mới trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội; nguồn gốc hình thành, phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh; những tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đến sức mạnh chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam; đường lối, phát triển kinh tế - xã hội của Đảng Cộng sản Việt Nam; âm mưu, thủ đoạn chống phá cách mạng Việt Nam của các thế lực phản động trong và ngoài nước, nhất là đối với Quân đội; kỷ luật Quân đội, quy định của đơn vị; chức trách, nhiệm vụ được giao; sát nhập các cơ quan quân sự địa phương… Những nội dung trên cần được đội ngũ cán bộ quản lý đơn vị giáo dục đến thanh niên Quân đội để họ nhận thức rõ, thấy được sự hào hùng của lịch sử dân tộc, truyền thống tốt đẹp của Quân đội, đơn vị, trách nhiệm của họ sẽ phải tiếp bước truyền thống đó, phát huy ý chí tự lực, tự cường trong mọi lúc, mọi nơi, không cam chịu thua thiệt người khác, nhất định phải phấn đấu vươn lên mạnh mẽ hơn nữa so với thế hệ thanh niên đi trước. 

Hai là, thường xuyên đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội. 

Nội dung, hình thức, biện pháp giáo dục, bồi dưỡng ở đơn vị trong toàn quân hiện nay rất phong phú, đa dạng. Tuy nhiên, việc lựa chọn nội dung, hình thức, biện pháp nào để phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội nhân dân Việt Nam cần phải được cân nhắc hợp lý. Đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp phát huy ý chí, tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội sẽ cho phép đánh thức, khơi dậy tiềm năng, thế mạnh của tuổi trẻ phục vụ hữu ích cho nhiệm vụ huấn luyện sẵn sàng chiến đấu, xây dựng đơn vị chính quy, tiên tiến, mẫu mực, làm tốt công tác dân vận với nhân dân, góp phần vào việc thực hiện nội dung cuộc vận động phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ” do Quân ủy Trung ương Bộ Quốc phòng tổ chức phát động hiện nay.

Thực tế quá trình phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội nhân dân Việt Nam những năm qua đã minh chứng sự cần thiết của giải pháp này. Một trong những nguyên nhân làm cho quá trình phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên quân đội ở các đơn vị chưa đạt được kết quả cao phải kể đến nguyên nhân về chất lượng nội dung, hình thức, biện pháp phát huy thiếu tính cụ thể, hợp lý và tính khoa học. Thực tiễn đó cho thấy trong giai đoạn hiện nay, một trong những biện pháp có ý nghĩa quyết định đến kết quả của hoạt động phát huy là phải thường xuyên đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội nhân dân Việt Nam. 

Đổi mới nội dung, hình thức, phương pháp phát huy không có nghĩa là thay đổi toàn bộ nội dung, xóa bỏ hết, thay vào đó toàn nội dung mới. Đổi mới trên cơ sở kế thừa cái đã có để bổ sung, phát triển cho phù hợp với thực tiễn, yêu cầu của đơn vị đặt ra, chứ không phải phủ nhận sạch trơn. Theo đó đổi mới nội dung phát huy cần tập trung vào phẩm chất, truyền thống tốt đẹp của “Bộ đội Cụ Hồ” trong suốt 80 năm qua; thành tựu của đất nước đạt được sau gần 40 năm đổi mới đất nước trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, nhất là về quân sự quốc phòng; thành công của đại hội đảng các cấp; sự chống phá của các thế lực thù địch trước thềm Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng; nhiệm vụ thực tế của đơn vị đảm nhiệm hiện nay… 

Về hình thức, phương pháp đổi mới phát huy cần phát huy sức mạnh tổng hợp của cả đơn vị trong tham mưu, hiến kế, đề xuất làm sao cho hiệu quả nhất, bảo đảm an toàn, tiết kiệm, lành mạnh, hướng đến mục tiêu chung, thống nhất là nâng cao ý chí, tự lực, tự cường của toàn đơn vị hoàn thành thắng lợi các nhiệm vụ được giao. Do đó, có thể tập trung vào một số hình thức, phương pháp đổi mới phát huy như: tổ chức những buổi tọa đàm, diễn đàn ở phạm vi trung đội, đại đội, lồng ghép vào đó là những nội dung câu hỏi liên quan đến truyền thống vẻ vang của Đảng, của Quân đội, đơn vị công tác, các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước, các anh hùng dân tộc; thông qua hành quân rèn luyện ở các cấp độ khác nhau, do đại đội, tiểu đoàn, hoặc trung đoàn tổ chức để rèn luyện ý chí, tự lực, tự cường cho thanh niên trong quân đội; thông qua học tập chính trị, huấn luyện quân sự để giáo dục, bồi dưỡng thanh niên trong Quân đội… Các hình thức, phương pháp trên cần được kết hợp hài hòa với nhau trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của đơn vị, bảo đảm cho thanh niên Quân đội vừa có thời gian huấn luyện sẵn sàng chiến đấu, vừa có thời gian nghỉ ngơi, thư giãn, lấy lại sức khỏe của một ngày làm việc để chuẩn bị tinh thần cho một ngày học tập, rèn luyện tiếp theo. 

Ba là, đề cao tính tích cực, chủ động của thanh niên Quân đội để phát huy ý chí tự lực, tự cường.

Nếu thanh niên Quân đội không nỗ lực hết mình, chủ động với công việc, không nhận thức được giá trị của độc lập, tự do, hạnh phúc ngày hôm nay thì dù cán bộ các cấp có đổi mới nội dung, hình thức, biện pháp, xây dựng môi trường trong sạch, lành mạnh thì cũng không thể phát huy được ý chí tự lực, tự cường khát vọng vươn lên một cách mạnh mẽ không chịu thua kém đồng chí, đồng đội. Tính tích cực, chủ động để phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên trong Quân đội được biểu hiện ở việc sắp xếp, bố trí thời gian khoa học, hợp lý; vừa hoàn thành tốt nhiệm vụ của đơn vị, vừa đáp ứng được nhu cầu, mong muốn của bản thân như giải trí, thưởng thức văn hóa, văn nghệ trong đơn vị; đó là sự chiến thắng bản thân, vượt lên trên khó khăn, thiếu thốn về tình cảm, nỗi nhớ gia đình người thân, chuyên tâm vào thực hiện chức trách, nhiệm vụ của người chiến sĩ trong thời gian làm nghĩa vụ quân sự với Đảng, Tổ quốc và Nhân dân.

Theo đó, nội dung đề cao tính tích cực, chủ động để phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội cần tập trung vào những vấn đề thiết thực, cụ thể phù hợp với đặc điểm của lứa tuổi thanh niên, nhiệm vụ của đơn vị đảm nhiệm: luôn nêu cao ý thức, tinh thần, trách nhiệm cao với đơn vị; đặt mình vào tổ chức, gắn bó, yêu mến đơn vị, coi đây là ngôi nhà thứ hai của mình; thường xuyên đối chiếu, so sánh nhiệm vụ, biện pháp của bản thân với yêu cầu, nhiệm vụ của đơn vị, xem có đáp ứng được không, có sự điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp; kiên trì thực hiện tốt những biện pháp về học tập, rèn luyện mà bản thân đã xác định.  Chú trọng xây dựng động cơ, thái độ, trách nhiệm đúng đắn về hoạt động tự bồi dưỡng, rèn luyện để đánh thức, khơi dậy lý tưởng, niềm tin của mỗi thanh niên Quân đội. Giúp đỡ thanh niên Quân đội xây dựng nội dung, kế hoạch, phương pháp tự bồi dưỡng, rèn luyện phù hợp với sự phát triển của tình hình nhiệm vụ cách mạng, của Quân đội và của đơn vị. Thường xuyên theo dõi, đôn đốc, kiểm tra chặt chẽ việc tự bồi dưỡng, rèn luyện để khơi dậy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện về mọi mặt.

Phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội là một nội dung, biện pháp quan trọng để bồi dưỡng niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, vào sức mạnh chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Sự lớn mạnh, trưởng thành và sự vững vàng của bản lĩnh, không ngại khó, ngại khổ là biểu hiện sinh động của sự thấm nhuần mục tiêu, lý tưởng cách mạng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội của thanh niên Quân đội trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao. Do đó, phát huy ý chí tự lực, tự cường của thanh niên Quân đội sẽ góp phần xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam ngày càng tinh, gọn, mạnh, tiến thẳng lên hiện đại, thực sự là lực lượng chính trị tin cậy, trong sạch để bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc./.

---------------------------------

Ghi chú:

1. Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Sự thật, Hà Nội, 2011, tập 7, tr.38.

2. Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Sự thật, Hà Nội, 2011, tập 14, tr.434-435. 

Đại uý Hoàng Văn Dương - Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng