Nâng cao văn hóa ứng xử trên mạng xã hội của thanh niên quân đội trong giai đoạn hiện nay

Ảnh minh họa.

Nâng cao văn hóa ứng xử trên mạng xã hội của thanh niên quân đội có vai trò rất quan trọng để xây dựng bản lĩnh vững vàng, bồi dưỡng niềm tin về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Thông qua việc nâng cao văn hóa ứng xử trên mạng xã hội sẽ góp phần chủ động phòng, chống, ngăn chặn kịp thời, hiệu quả những thông tin, hình ảnh xấu, tiêu cực ảnh hưởng đến thanh niên quân đội trong quá trình thực hiện nhiệm vụ tại đơn vị. Từ đó, góp phần giáo dục, bồi dưỡng phẩm chất, nhân cách “Bộ đội Cụ Hồ” cho thanh niên quân đội trong thời kỳ mới; trở thành lực lượng nòng cốt, đi đầu trong huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện “Mẫu mực, tiêu biểu”, giúp đỡ Nhân dân phòng, chống thiên tai, xứng đáng với lời khen tặng của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Tay cầm cờ đỏ sao vàng tiến lên”⁽¹⁾.

Văn hóa ứng xử trên mạng xã hội của thanh niên quân đội - yếu tố quy định về nhân cách đạo đức

Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư ra đời với nhiều thành tựu ưu việt trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, nhiều trang mạng xuất hiện đem đến cho con người, trong đó có thanh niên quân đội những khám phá mới. Giờ đây con người không phải đi đâu xa, chỉ cần chiếc điện thoại thông minh trên tay có thể biết được hàu hết mọi việc đang diễn ra trên khắp thế giới. Tuy nhiên, vấn đề hiện nay không phải ai cũng làm được, trong đó có thanh niên quân đội - đối tượng dễ bị ảnh hưởng bởi những thông tin đa chiều, nếu không biết chắt lọc, lựa chọn thông tin đúng và tốt thì việc tiếp nhận những thông tin sai lệch sẽ trở nên vô cùng tai hại. Do đó, nâng cao văn hóa ứng xử trên mạng xã hội của thanh niên quân đội rất cần thiết, góp phần giáo dục, đào tạo bồi dưỡng thanh niên quân đội là những người “vừa hồng”, “vừa chuyên” kế tục xứng đáng sự nghiệp cách mạng mà Đảng, Bác Hồ đã trao truyền, gửi gắm. Đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ: “Đảng, Nhà nước và Nhân dân đang mong chờ, đang kỳ vọng rất lớn vào sự bứt phá, sự nỗ lực vươn lên, vượt lên chính mình của thanh niên quân đội”⁽²⁾.

Mạng xã hội, hay còn gọi là mạng xã hội ảo, tiếng Anh là social network là dịch vụ nối kết các thành viên cùng sở thích trên internet với nhau với nhiều mục đích khác nhau không phân biệt không gian, thời gian. Mạng xã hội phát triển nhanh, lan rộng khắp toàn cầu, điển hình là Facebook, You Tuebe, Google, Yahoo chat, Gmail, Telegram… Người ta đã phong cho internet, các trang mạng xã hội là quyền lực thứ 5, sau bốn loại quyền lực là lập pháp, hành pháp, tư pháp và báo chí. Mạng xã hội đã trở thành sức mạnh to lớn, vượt lên trên, ra bên ngoài các biện pháp quản lý hành chính hay kỹ thuật của một quốc gia cụ thể. Cái quyền lực tập trung ấy chủ yếu vào một số nước lớn, đặc biệt là các cường quốc. Theo thống kê, hiện nay tổng lượng truy cập internet trên toàn cầu tập trung vào khoảng 150 công ty, chủ yếu từ Mỹ, do Google, Yahoo, Facebook, Twiter cầm đầu. Người ta cho rằng, về mặt bản chất, mạng xã hội chính là hình thức làm marketing truyền miệng trên môi trường internet. Tiếng lành đồn xa, tiếng dữ đồn xa, với khả năng lan truyền thông tin nhanh như vận tốc ánh sáng, mạng xã hội có thể trở thành “kẻ hủy diệt” một tổ chức hoặc cá nhân nếu như những tin tức bất lợi được lan truyền vượt quá khả năng kiểm soát của tổ chức hoặc cá nhân đó.

Mạng xã hội phát triển và có vai trò ngày càng quan trọng trong đời sống của nhân loại. Các trang mạng xã hội chưa bao giờ trở nên phổ biến và thống trị chiếm lấy phần lớn thời gian sử dụng internet của con người như thời điểm hiện tai. Mạng xã hội đem lại cho người sử dụng các giá trị do chính họ tự tạo ra và nhà phát triển mà không thể cấm người sử dụng suy nghĩ về những thứ “nhạy cảm” trong cuộc sống được. Mặc dù mang lại cho con người vô vàn lợi ích không thể đếm hết được, song mạng xã hội cũng có những tiêu cực, mặt xấu riêng khiến những người sử dụng nó phải gánh chịu; mà điển hình là mảnh đất màu mỡ để các thế lực địch, phản động lợi dụng để tiến hành các hoạt động chống phá cách mạng Việt Nam. Một trong những thủ đoạn phổ biến của các thế lực này là sử dụng mạng xã hội để tuyên truyền, kích động chống phá, xuyên tạc sự thật, tập hợp lực lượng, hình thành tổ chức tiến hành các cuộc cách mạng sắc màu. Mạng xã hội là thế giới ảo, tính chất thật - giả lẫn lộn không chỉ trên phương diện cá nhân, đối với từng con người, mà còn đối với phương diện xã hội, càng đặc biệt trở nên nguy hiểm khi nó được sử dụng vào các hoạt động chính trị. Khả năng tương tác và tính lan truyền nhanh làm cho sự thật - giả của những thông tin trên mạng xã hội càng trở nên nguy hiểm, bởi đó là thế giới ảo, nhưng hậu quả là thật.

Thanh niên quân đội là những người trẻ, khỏe, là lứa tuổi đang trong giai đoạn trưởng thành, phát triển, hoàn thiện về mặt nhân cách, ưa thích tìm tòi, khám phá, vì vậy nhu cầu sử dụng mạng xã hội của thanh niên quân đội là rất lớn, hầu như thanh niên quân đội nào cũng tham gia vào mạng xã hội với nhiều mục đích khác nhau. Do đó, nâng cao văn hóa ứng xử trên mạng xã hội của thanh niên quân đội sẽ giúp họ có sự nhận thức đúng đắn, đầy đủ về những tác hại của thông tin được đăng tải trên mạng 0 những điều có thể gây ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý, cuộc sống của họ. Qua đó giúp cho thanh niên quân đội có thái độ, hành vi chuẩn mực khi tham gia vào mạng xã hội nhằm xây dựng lối sống trong sạch, lành mạnh, giản dị, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao.

Thực tiễn thời gian qua cho thấy, văn hóa ứng xử trên mạng xã hội của thanh niên quân đội đã được cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì các cấp quan tâm chú trọng. Tuyệt đại đa số thanh niên quân đội có văn hóa ứng xử đúng đắn trên mạng xã hội, không tham gia bình luận, chia sẻ những bài viết, thông tin khi chưa được cơ quan chức năng kiểm duyệt; thể hiện được thái độ, trách nhiệm của mình trước cái xấu, cái ác, hành vi tiêu cực, lan tỏa những việc làm tốt, gương người tốt trong cuộc sống; qua đó khích lệ, khơi dậy được khát vọng cống hiến của thanh niên quân đội cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa hiện nay. Cán bộ quản lý các cấp đã thường xuyên tăng cường các biện pháp về lãnh đạo công tác tư tưởng đối với thanh niên quân đội, kịp thời định hướng tư tưởng đúng đắn, kịp thời, tạo sự thống nhất về nhận thức, hành động trong toàn đơn vị. Cán bộ quản lý các cấp tích cực, chủ động thông tin, tuyên truyền những thông tin, sự việc tốt trong toàn quân để thanh niên quân đội tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, sức mạnh chiến đấu của Quân đội nhân dân Việt Nam; tổ chức các hoạt động vui chơi, giải trí trong giờ nghỉ, ngày nghỉ; thực hiện tốt các chế độ, nền nếp, quy định bảo đảm cho thanh niên quân đội được cập nhật, tiếp cận thông tin một cách nhanh chóng, kịp thời, chính xác.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được là chủ yếu thì việc nâng cao văn hóa ứng xử trên mạng xã hội của thanh niên quân đội hiện nay vẫn còn một số hạn chế về nhận thức và hành động. Có ý kiến cho rằng, nâng cao văn hóa ứng xử trên mạng xã hội là trách nhiệm của mỗi thanh niên quân đội cho nên không cần phải nâng cao, vì nếu thanh niên quân đội nào vi phạm thì xử lý theo pháp luật; cũng có quan điểm cho rằng, nâng cao văn hóa ứng xử trên mạng xã hội của thanh niên quân đội cần có sự vào cuộc tích cực, chủ động của cơ quan an ninh, lực lượng Công an. Bên cạnh đó, có một số thanh niên quân đội chưa có văn hóa ứng xử đúng đắn trên mạng xã hội, biểu hiện qua việc chia sẻ những thông tin, bài viết tràn lan, không đúng với thực tiễn, tự do, tùy tiện trong đăng tải thông tin, hình ảnh không phù hợp lên mạng xã hội; không có giới hạn trong bình luận, đánh giá các vấn đề xã hội, chạy theo đám đông, tán dương cho những hành vi sai trái; có những đồng chí lợi dụng mạng xã hội tranh cãi, dùng những lời lẽ thiếu văn hóa…

Một số biện pháp nâng cao văn hóa ứng xử trên mạng xã hội của thanh niên quân đội trong giai đoạn hiện nay

Một là, tuyên truyền, giáo dục về nhận thức, trách nhiệm của thanh niên quân đội về vai trò của việc nâng cao văn hóa ứng xử trên mạng xã hội.

Các chủ thể làm công tác quản lý, giáo dục, bồi dưỡng thanh niên quân đội cần duy trì tốt việc thường xuyên tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho thanh niên quân đội về vai trò của việc nâng cao văn hóa ứng xử trên mạng xã hội, ưu điểm và những tác hại của nó; quán triệt các văn bản, chỉ thị, quy định, hướng dẫn của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, cơ quan chuyên môn về bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội cho thanh niên quân đội; tổ chức những hoạt động thực tiễn cho thanh niên quân đội như thăm quan các địa điểm truyền thống lịch sử, nói chuyện lịch sử… qua đó định hướng thông tin cho thanh niên quân đội, xây dựng hình mẫu thanh niên quân đội có hoài bão, ước mơ vươn lên trong cuộc sống, phấn đấu xứng danh “Bộ đội Cụ Hồ”. Tuyên truyền, giáo dục cho thanh niên quân đội nhận thức âm mưu, thủ đoạn và hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, phản động trên mạng xã hội, yêu cầu mỗi thanh niên quân đội nêu cao tinh thần cảnh giác cách mạng, không nghe, không tin vào những thông tin chưa được kiểm chứng. Đa dạng hóa các hình thức, biện pháp tuyên truyền, giáo dục thanh niên quân đội, như sân khấu hóa, phát động cuộc thi tìm hiểu, nhân rộng điển hình tiên tiến tạo sân chơi bổ ích, trong sạch, lành mạnh cho thanh niên quân đội. Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ rõ: “Thanh niên quân đội có hoài bão, khát vọng vươn lên lập thân, lập nghiệp, xung kích, sáng tạo, sẵn sàng có mặt ở mọi nơi khó khăn, gian khổ và sẵn sàng đón nhận nhiệm vụ mới”⁽³⁾.

Hai là, tăng cường việc kiểm tra, giám sát, xử lý của lực lượng chức năng đối với hành vi không chuẩn mực trên mạng xã hội của thanh niên quân đội.

Các cơ quan chức năng cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm theo đúng quy định pháp luật đối với hành vi thiếu chuẩn mực trên mạng xã hội của thanh niên quân đội, nhất là hành vi gây hoang mang, bức xúc trong đơn vị. Những thanh niên quân đội nào lợi dụng mạng xã hội phát ngôn tùy tiện, không đúng với quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương phải xử lý nghiêm minh, không bao che, dung túng cho những hành vi sai trái, lợi dụng mạng xã hội để công kích, thóa mạ lẫn nhau, hoặc đưa những thông tin, hình ảnh phản cảm trái với thuần phong mỹ tục của dân tộc, bản chất, truyền thống tốt đẹp của Quân đội ta; tùy theo tính chất, mức độ vi phạm của từng trường hợp để đưa ra biện pháp xử lý phù hợp. Các cơ quan cần kiểm tra, giám sát chặt chẽ các trang mạng xã hội, nếu không chấp hành nghiêm quy định của pháp luật thì yêu cầu xóa trang mạng, không cho hoạt động, tước giấy phép. Hiện nay, có rất nhiều trang mạng xã hội hoạt động với tính năng, tác dụng khác nhau, cơ quan, chức năng cần phải nắm rõ mục đích, đối tượng hoạt động, từ đó có kiểm tra, giám sát phù hợp, hiệu quả, phát huy được tinh thần, trách nhiệm của các tổ chức và cá nhân trong kiểm tra, giám sát, xử lý các trang mạng xã hội.

Ba là, phát huy tính tích cực, chủ động của thanh niên quân đội trong nâng cao văn hóa ứng xử trên mạng xã hội.

Đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Đối với thanh niên quân đội… phải học tập, tự trau dồi đạo đức cách mạng. Tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, hiếu với dân. Sống trung thực, trách nhiệm với bản thân, gia đình, xã hội; luôn tự rèn đức, luyện tài, học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”⁽⁴⁾. Mỗi thanh niên quân đội cần tự đặt ra yêu cầu cao cho bản thân khi tham gia vào mạng xã hội, có kiến thức, có văn hóa mỗi khi bình luận, chia sẻ thông tin. Thường xuyên tự học hỏi, tự bồi dưỡng bản thân để nâng cao năng lực làm việc, khả năng nhận diện với thông tin sai trái, phản động trên mạng xã hội. Tích cực, chủ động tham gia vào cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, xây dựng bản lĩnh vững vàng, không bị cuốn theo mạng xã hội; phân định rõ ràng, mạch lạc thời gian tham gia mạng xã hội, khi vào mạng xã hội có mục đích gì; không quá lệ thuộc vào mạng xã hội, gây ra những ảo giác, tâm lý bất ổn ảnh hưởng đến cuộc sống. Khi tham gia vào các trang mạng xã hội, tiếp cận với thông tin cần có sự chọn lọc, nên đăng tải, chia sẻ hình ảnh lúc nào, cái gì nên đăng tải, chia sẻ, cái gì không nên đăng tải, chia sẻ. Tự mình đặt ra những quy định khắc khe, nghiêm túc không được dễ dàng cho qua, hoặc nghe theo lời kẻ xấu vào mạng xã hội đưa ra lời bình luận không tốt.

Nâng cao văn hóa ứng xử trên mạng xã hội của thanh niên quân đội là nội dung, biện pháp quan trọng để giáo dục chính trị tư tưởng, bồi dưỡng lý tưởng cách mạng. Vì vậy, cấp ủy, tổ chức đảng, cán bộ chủ trì các cấp cần phát huy sức mạnh tổng hợp trong quản lý, giáo dục, bồi dưỡng thanh niên quân đội; xây dựng môi trường văn hóa quân sự thấm đẫm giá trị nhân văn sâu sắc vì sự tiến bộ, trưởng thành và phát triển của thanh niên quân đội; qua đó, góp phần quan trọng vào việc giáo dục lòng yêu nước, truyền thống lịch sử dân tộc cho thanh niên quân đội trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc./.

---------------------------------------------

Ghi chú:

(1). Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Sự thật, Hà Nội, 2011, t.7, tr.66.

(2), (3), (4). Toàn văn bài phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi gặp mặt thanh niên quân đội, https://www.bqdnd.vn, ngày 18/12/2024.

Thiếu tá CN Bùi Nguyên Hải

 Phòng Tham mưu - Hành chính, Trường Sĩ quan Phòng hóa