Quảng Ninh chủ động tháo gỡ “điểm nghẽn”, hoàn thiện mô hình chính quyền địa phương 02 cấp tinh gọn, hiệu quả

Bộ máy tinh gọn, phục vụ nhân dân hiệu quả hơn

Từ ngày 01/7/2025, Quảng Ninh cùng cả nước chính thức triển khai mô hình chính quyền địa phương 02 cấp (tỉnh và xã, phường, đặc khu). Sau hơn 03 tháng vận hành, mô hình mới đã mang lại nhiều chuyển biến rõ nét trong công tác chỉ đạo, điều hành, tổ chức thực hiện nhiệm vụ và phục vụ nhân dân.

Phường Hạ Long được thành lập trên cơ sở hợp nhất phường Hồng Hà và Hồng Hải của thành phố Hạ Long cũ, được coi là trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa, du lịch… của tỉnh Quảng Ninh. Với dân số gần 53 nghìn người, phường đã nhanh chóng ổn định tổ chức, phát huy lợi thế, hướng tới xây dựng “phường kiểu mẫu, giàu mạnh, văn minh, nghĩa tình, hạnh phúc”.

Tại Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Hạ Long, trung bình mỗi ngày tiếp nhận 100 - 200 hồ sơ; từ ngày 1/7 đến 6/10 đã xử lý hơn 5.400 hồ sơ, trên 95% nộp trực tuyến và hơn 98% giải quyết đúng, trước hạn. Lưu Thị Châu, Phó Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công phường chia sẻ: “Khối lượng công việc tăng gấp 3 - 4 lần so với trước đây, nhưng cán bộ, công chức đều nỗ lực học hỏi, nâng cao nghiệp vụ để phục vụ người dân và doanh nghiệp một cách tốt nhất”.

Trung bình mỗi ngày, Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Cẩm Phả tiếp nhận và xử lý khoảng 280 hồ sơ thủ tục hành chính.

Phường Cẩm Phả - đơn vị có dân số trên 61.500 người, hơn 700 doanh nghiệp và hơn 4.000 hộ kinh doanh cá thể - cũng nhanh chóng thích ứng với mô hình mới. Trung bình mỗi ngày, Trung tâm Phục vụ hành chính công phường tiếp nhận và xử lý khoảng 280 hồ sơ thủ tục hành chính; từ 1/7 đến 15/9, đơn vị đã tiếp nhận 12.775 hồ sơ, hầu hết liên quan trực tiếp đến đời sống người dân. Các phòng chuyên môn của phường đã ban hành hơn 2.100 văn bản, nghị quyết, quyết định để chỉ đạo, điều hành; tổng thu ngân sách nhà nước đến hết tháng 9/2025 đạt 70,7 tỷ đồng, bằng 82,9% dự toán tỉnh giao.

Ở cấp tỉnh, bộ máy hành chính được sắp xếp tinh gọn, giảm chồng chéo, tăng tính liên thông. Toàn tỉnh hiện có 14 cơ quan chuyên môn trực thuộc Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh (giảm 6 đơn vị so với trước, đạt tỷ lệ tinh gọn 30%) và 211 đơn vị sự nghiệp công lập (giảm 42 đầu mối, đạt tỷ lệ giảm 25%).

Ba ban quản lý dự án đầu tư xây dựng cấp tỉnh được sắp xếp còn hai ban; đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức được bố trí phù hợp năng lực, vị trí việc làm.

Ông Bùi Tuấn Anh - Phó Giám đốc Sở Nội vụ tỉnh Quảng Ninh khẳng định: “Tỉnh triển khai mô hình chính quyền địa phương 02 cấp một cách bài bản, kỹ lưỡng, bám sát chỉ đạo của Trung ương và phù hợp thực tiễn địa phương. Dù thời gian đầu có lúng túng, nhưng với tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng”, mọi việc đã dần đi vào ổn định”.

Tính đến đầu tháng 10/2025, toàn tỉnh đã tiếp nhận hơn 141.000 hồ sơ hành chính, trong đó 98,7% được giải quyết trước và đúng hạn; riêng Trung tâm Hành chính công tỉnh tiếp nhận hơn 35.200 hồ sơ, giải quyết đúng hạn 99,7%.

Hạ tầng hành chính cơ bản được hoàn thiện: 100% thủ tục hành chính đồng bộ lên Cổng Dịch vụ công quốc gia; các xã, phường tận dụng hiệu quả trụ sở hiện có, bảo đảm điều kiện làm việc, bố trí 98 ô tô phục vụ 54 xã, phường và đặc khu.

Song song đó, tỉnh cũng triển khai chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội, phương tiện đi lại cho cán bộ công tác xa, tạo điều kiện ổn định đội ngũ sau sắp xếp.

Nhờ tinh gọn bộ máy, tăng hiệu quả quản lý, kinh tế - xã hội của tỉnh tiếp tục phát triển mạnh. GRDP 9 tháng năm 2025 ước tăng 11,67% - cao nhất cả nước và trong 10 năm qua; tổng thu ngân sách đạt 51.465 tỷ đồng, bằng hơn 90% dự toán, tăng 27% so với cùng kỳ.

Những điểm nghẽn cần sớm tháo gỡ

Cùng với những kết quả đạt được, mô hình chính quyền địa phương 02 cấp tại Quảng Ninh vẫn đối diện không ít thách thức trong giai đoạn đầu vận hành.

Trước hết là khối lượng công việc và phạm vi quản lý mở rộng. Ở nhiều phường như Cẩm Phả, Hạ Long, Mạo Khê, An Sinh… số lượng hồ sơ hành chính tăng mạnh, nhiều thời điểm cán bộ phải làm thêm giờ để giải quyết kịp tiến độ. Phó Chủ tịch UBND phường Mạo Khê Vũ Văn Tuấn cho biết, mỗi ngày ông phải ký hàng trăm hồ sơ chứng thực, có thời điểm đi họp khiến người dân phải chờ đợi lâu hơn. Ông kiến nghị sớm có hướng dẫn cụ thể về việc phân cấp, ủy quyền trong ký chứng thực để giảm tải cho lãnh đạo phường.

Bên cạnh đó, các vấn đề kỹ thuật và hạ tầng công nghệ thông tin cũng là “nút thắt” lớn. Việc sử dụng tài khoản định danh điện tử VNeID trên Cổng Dịch vụ công quốc gia nhiều thời điểm bị lỗi, quá tải, không đăng nhập được hoặc không hiện mã QR. Một số người dân phường Hạ Long cho biết phải nộp hồ sơ nhiều lần do hệ thống báo lỗi, gây tốn thời gian và khó kiểm soát tiến độ. Các phần mềm hộ tịch, đăng ký kinh doanh, lý lịch tư pháp… cũng thường xuyên mất kết nối hoặc không đồng bộ trạng thái hồ sơ.

Hạ tầng tại nhiều trung tâm hành chính công cấp xã còn chật hẹp, thiếu trang thiết bị, khiến việc phục vụ người dân đôi khi bị gián đoạn. Ở phường An Sinh, hơn 80% hồ sơ liên quan đến khai sinh, khai tử, công chứng - chứng thực, lượng người dân đến nộp đông trong khi diện tích làm việc hạn chế. Một số đơn vị cấp xã không cùng trụ sở với UBND, dẫn đến việc lấy chữ ký kéo dài thời gian xử lý hồ sơ.

Vấn đề nhân sự và định mức biên chế cũng là thách thức đáng kể. Định mức tạm thời 32 biên chế cho mỗi xã, phường chưa phù hợp với quy mô dân số và khối lượng công việc. Riêng trong lĩnh vực giáo dục, việc tinh giản biên chế gặp khó do nhu cầu giáo viên tăng; lĩnh vực tài chính, địa chính, công nghệ thông tin cũng thiếu nhân lực chuyên môn sâu.

Bí thư Đảng ủy xã Cái Chiên Hoàng Văn Hải đề xuất: cần ưu tiên bổ sung biên chế cho các vị trí then chốt, đồng thời mở lớp tập huấn kỹ năng số, quản lý hành chính và điều hành mô hình chính quyền 2 cấp cho đội ngũ cán bộ xã.

Ngoài ra, nhiều thủ tục hành chính liên quan lĩnh vực đất đai vẫn chưa rõ thẩm quyền phê duyệt. Một số quy định nêu trách nhiệm của Văn phòng đăng ký đất đai, trong khi hướng dẫn khác lại giao cho UBND xã, phường, đặc khu - dẫn đến lúng túng trong tiếp nhận và xử lý hồ sơ.

Tại cuộc họp báo thường kỳ quý III của tỉnh, ông Bùi Tuấn Anh, Phó Giám đốc Sở Nội vụ tỉnh Quảng Ninh, cho biết: Khó khăn lớn nhất trong quá trình vận hành mô hình chính quyền địa phương 02 cấp hiện nay là sự chưa đồng bộ của các văn bản quy phạm pháp luật từ Trung ương. Cụ thể, nhiều văn bản quan trọng như Luật Viên chức (sửa đổi), Nghị định thay thế Nghị định số 120/2020/NĐ-CP (về thành lập, giải thể đơn vị sự nghiệp công lập), hay Nghị định quy định tiêu chuẩn bổ nhiệm lãnh đạo, quản lý cấp xã vẫn chưa được ban hành kịp thời. Việc này gây khó khăn trong hoàn thiện cơ cấu tổ chức, nhất là khi chưa có quy định cụ thể về khung số lượng cấp phó của người đứng đầu các đơn vị sự nghiệp và phòng chuyên môn cấp xã.

Ông Bùi Tuấn Anh, Phó Giám đốc Sở Nội vụ tỉnh Quảng Ninh chia sẻ về những khó khăn, vướng mắc khi vận hành bộ máy chính quyền địa phương 02 cấp.

Một khó khăn khác là định mức tạm thời về biên chế cấp xã hiện nay chưa phù hợp với thực tế quy mô dân số, diện tích và khối lượng nhiệm vụ được phân cấp, phân quyền. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu nhân sự tại một số đơn vị hành chính mới được sắp xếp sau khi thực hiện mô hình chính quyền 02 cấp.

Ngoài ra, việc phân định thẩm quyền ủy quyền của Chủ tịch UBND cấp xã cũng chưa rõ ràng. Các địa phương hiện đang lúng túng trong việc xác định đối tượng được ủy quyền thực hiện nhiệm vụ - là công chức lãnh đạo, quản lý hay công chức chuyên môn, do chưa có hướng dẫn cụ thể từ Bộ Nội vụ.

Về hạ tầng công nghệ và kỹ thuật, hệ thống tài khoản định danh điện tử VNeID trên Cổng Dịch vụ công Quốc gia vẫn thường xuyên gặp lỗi, quá tải và tốc độ xử lý chậm, gây ảnh hưởng đến tiến độ giải quyết hồ sơ của người dân. Đây là điểm nghẽn kỹ thuật cần được Trung ương sớm khắc phục.

Một số thủ tục hành chính liên thông như cấp phiếu lý lịch tư pháp, đăng ký kinh doanh, hay phần mềm quản lý hộ tịch cũng còn bất ổn, thường xuyên xảy ra tình trạng lỗi, không đồng bộ trạng thái hồ sơ giữa các hệ thống, làm gián đoạn quy trình giải quyết.

Bên cạnh đó, việc công bố thủ tục hành chính của các Bộ, ngành Trung ương còn chậm so với thời điểm các văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực. Khi văn bản mới đã được ban hành nhưng chưa kịp ban hành Quyết định công bố thủ tục hành chính tương ứng, địa phương không có căn cứ pháp lý để tiếp nhận và xử lý hồ sơ, dẫn đến ách tắc, chậm trễ trong phục vụ người dân và doanh nghiệp.

Hoàn thiện hành lang pháp lý, nâng cao năng lực vận hành, hướng tới chính quyền hiện đại, vì dân

Nhận thức rõ những “điểm nghẽn” đó, UBND tỉnh Quảng Ninh đã chủ động chỉ đạo các sở, ngành rà soát, tổng hợp vướng mắc và kiến nghị Trung ương sớm ban hành, sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật để phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 02 cấp. Đồng thời, đề xuất Chính phủ nâng cấp hạ tầng kỹ thuật Cổng Dịch vụ công Quốc gia, bảo đảm tốc độ, an toàn, tránh quá tải; đồng thời hoàn thiện quy định về phân cấp, ủy quyền và định mức biên chế, phù hợp với quy mô dân số, khối lượng công việc thực tế.

Về phía địa phương, Quảng Ninh đang tập trung đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng quản lý, kỹ năng số và nghiệp vụ hành chính cho đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã; đầu tư hạ tầng số, trang thiết bị đồng bộ cho các trung tâm hành chính công; triển khai chính sách hỗ trợ nhà ở, phương tiện cho cán bộ công tác xa; đồng thời rà soát, điều chỉnh vị trí việc làm để sớm ổn định tổ chức bộ máy.

Sau hơn 03 tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương 02 cấp, Quảng Ninh đã tạo dấu ấn mạnh mẽ với tinh thần “chính quyền phục vụ, hành động, hiệu quả”. Những kết quả bước đầu cho thấy đây là mô hình phù hợp với xu thế quản trị hiện đại, phát huy tính chủ động của cấp cơ sở, tăng cường liên thông dữ liệu và thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện.

Dù còn không ít thách thức, song với tinh thần đổi mới và sự chung sức của toàn hệ thống, Quảng Ninh đang khẳng định vai trò tiên phong trong xây dựng mô hình chính quyền địa phương 02 cấp tinh gọn, hiệu quả, hướng tới chính quyền phục vụ - gần dân, sát dân và vì dân./.

Minh Hiền