Singapore: Bài học giảm nghèo bền vững cho Việt Nam

Điều kỳ diệu của đất nước Singapore không chỉ nằm ở tốc độ phát triển kinh tế, mà còn ở cách nước này xóa đói giảm nghèo một cách bền vững, bằng chiến lược quản trị thông minh và chính sách xã hội nhân văn, hiệu quả. Từ mô hình thành công của đất nước Singapore, nhiều quốc gia - trong đó có Việt Nam đã tìm thấy bài học quý báu về việc giảm nghèo không chỉ là hỗ trợ, mà còn là tạo cơ hội, giúp người dân thoát nghèo bằng năng lực của chính mình.

Áp lực chi phí sinh hoạt lên cuộc sống của người dân Singapore

Một là, đất nước Singapore từ một quốc gia nghèo đến biểu tượng phát triển châu Á

Thập niên 1960, Singapore là vùng đất nghèo, tỷ lệ thất nghiệp cao, phụ thuộc gần như hoàn toàn vào nhập khẩu. Khoảng 70% dân số sống trong điều kiện nhà ở tạm bợ; dịch bệnh, thất học và nghèo đói là ba “cái vòng kim cô” đeo trên đầu người dân. Khi giành độc lập năm 1965, Thủ tướng Singapore Lý Quang Diệu đối diện một bài toán sinh tử: “Không có tài nguyên, vậy tài nguyên là gì?”. Và câu trả lời là “Chính là con người”.

Vì vậy, đất nước Singapore bắt đầu cuộc cách mạng kinh tế - xã hội bằng ba trụ cột: Thứ nhất, nhà ở cho mọi người dân. Thứ hai, việc làm ổn định thông qua thu hút đầu tư và công nghiệp hóa. Thứ ba, giáo dục và kỷ luật quốc gia.

Đến năm 1985, đất nước Singapore gần như không còn hộ nghèo theo tiêu chí của Liên hợp quốc. Hơn 90% người dân sở hữu nhà ở và 100% trẻ em được đến trường. Chính phủ tạo nền tảng vững chắc để người dân tự vươn lên, không lệ thuộc vào trợ cấp ngắn hạn.

Hai là, hệ thống an sinh xã hội và giảm nghèo bền vững

Trung tâm của hệ thống an sinh Singapore là Quỹ dự phòng trung ương (CPF) - một mô hình tiết kiệm bắt buộc do Nhà nước quản lý. Người lao động và người sử dụng lao động đều phải đóng góp hàng tháng, tạo nguồn tài chính để chi trả cho ba nhu cầu thiết yếu: nhà ở, y tế, hưu trí. Quỹ dự phòng trung ương giúp người dân có trách nhiệm với tương lai, đồng thời giảm gánh nặng ngân sách nhà nước. Thay vì “cho không”, Chính phủ tạo cơ chế để người dân “có tích lũy” và “tự bảo vệ mình”.

Ngoài Quỹ dự phòng trung ương, đất nước Singapore triển khai hàng loạt chương trình mục tiêu:Chương trình Nhà ở quốc gia (HDB): Nhà nước xây và bán nhà giá rẻ, có hỗ trợ vay dài hạn; Chính sách Giáo dục toàn dân: Trẻ em được học miễn phí 10 năm đầu tiên; người lớn được đào tạo lại, học nghề suốt đời thông qua chương trình SkillsFuture; Chính sách Y tế toàn dân (Medisave, Medifund): Người dân được bảo đảm chi trả chi phí y tế cơ bản. Đặc biệt, mọi chính sách đều đi kèm nguyên tắc “trách nhiệm cá nhân song hành với hỗ trợ của Nhà nước” - chính là nền tảng của giảm nghèo bền vững.

Ba là, quản trị quốc gia - yếu tố quyết định thành công

Một bài học lớn từ đất nước Singapore là sự liêm chính và hiệu quả trong quản trị công. Chính phủ hoạt động như một “doanh nghiệp phục vụ nhân dân” - minh bạch, kỷ luật và hiệu quả. Hệ thống hành chính tinh gọn, dựa trên công nghệ và dữ liệu, giúp kiểm soát chi tiêu công, chống thất thoát và bảo đảm các chính sách đến đúng người dân. Thủ tướng Lý Quang Diệu từng nói: “Không thể có đất nước phát triển nếu bộ máy chính quyền không liêm chính”. Câu nói này trở thành “kim chỉ nam” cho đất nước Singapore - xóa nghèo không chỉ bằng tiền, mà bằng niềm tin của dân vào Chính phủ.

Bốn là, giáo dục - chìa khóa vàng mở cánh cửa thoát nghèo

Đất nước Singapore đầu tư mạnh cho giáo dục như đầu tư cho tương lai. Ngay từ thập niên 1970, ngân sách giáo dục đã chiếm tới 20% tổng chi tiêu quốc gia của Singapore. Nhà nước khuyến khích học suốt đời, xây dựng hệ thống trường nghề, trường công nghệ để mọi tầng lớp đều có cơ hội học tập. Kết quả là lực lượng lao động của Singapore có kỹ năng cao, năng suất vượt trội, tạo nền tảng cho nền kinh tế tri thức.

Giáo dục của Singapore không chỉ là “truyền đạt kiến thức”, mà là “tạo năng lực làm chủ cuộc sống”. Đây là mô hình mà Việt Nam hoàn toàn có thể tham khảo, đặc biệt khi chúng ta đang đẩy mạnh chuyển đổi số và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Năm là, bài học kinh nghiệm cho Việt Nam

Từ câu chuyện của đất nước Singapore - một quốc đảo nhỏ bé, Việt Nam có thể rút ra nhiều bài học kinh nghiệm tốt:

Thứ nhất, cần coi giảm nghèo là nhiệm vụ xuyên suốt, gắn với phát triển bền vững. Chính sách phải đi từ hỗ trợ sang tạo cơ hội - giúp người dân thoát nghèo bằng tri thức và năng lực nghề nghiệp.

Thứ hai, xây dựng hệ thống an sinh dựa trên tích lũy và chia sẻ. Mô hình như Quỹ dự phòng trung ương có thể tham khảo để phát triển bảo hiểm xã hội, hưu trí tự nguyện, quỹ học tập cộng đồng.

Thứ ba, đầu tư mạnh vào giáo dục và đào tạo nghề. Khi người dân có kỹ năng, họ có thể tự tạo việc làm, không phụ thuộc vào hỗ trợ. Đây chính là con đường “giảm nghèo bằng năng lực”.

Thứ tư, cải cách hành chính và quản trị công minh bạch là điều kiện tiên quyết. Một chính quyền hiệu quả, không tham nhũng, là nền tảng để mọi chính sách đi vào cuộc sống.

Thứ năm, xây dựng tinh thần tự cường, kỷ luật và trách nhiệm công dân. Sở dĩ Singapore thành công như ngày nay là vì mỗi người dân ý thức được họ là một phần của quốc gia.

Singapore từ đói nghèo đến thịnh vượng

Những kinh nghiệm của Singapore có thể tham khảo, vận dụng vào thực tiễn Việt Nam hiện nay

Việt Nam đang triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 theo Quyết định số 90/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Các địa phương như tỉnh Hưng Yên, Quảng Ninh, Bình Dương… đã áp dụng mô hình giảm nghèo kết hợp đào tạo nghề, phát triển kinh tế nông thôn, khuyến khích doanh nghiệp xã hội. Tuy nhiên, thách thức vẫn còn: tái nghèo, chênh lệch vùng miền, thiếu việc làm bền vững.

Từ kinh nghiệm thành công của đất nước Singapore, Việt Nam có thể tham khảo để vận dụng vào các lĩnh vực: (1) Đổi mới cơ chế phân bổ ngân sách giảm nghèo theo hiệu quả; (2) Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về hộ nghèo - cận nghèo; (3) Ứng dụng công nghệ thông tin trong giám sát chính sách an sinh; (4) Thúc đẩy hợp tác công - tư trong đào tạo và tạo việc làm.

Đất nước Singapore đã chứng minh một chân lý: Không có quốc gia nào nghèo nếu biết đầu tư đúng vào con người. Giảm nghèo bền vững không chỉ là bài toán của kinh tế, mà còn là bài toán của quản trị, giáo dục và lòng tin xã hội.

Với Việt Nam, trong hành trình hướng đến mục tiêu phát triển bền vững và công bằng xã hội, việc học hỏi kinh nghiệm Singapore là cần thiết, song quan trọng hơn là vận dụng phù hợp với điều kiện thực tiễn của Việt Nam. Một Chính phủ kiến tạo, một xã hội đồng lòng và người dân tự cường - đó chính là con đường để Việt Nam vững bước đi lên, không ai bị bỏ lại phía sau.

Trong khuôn khổ Quan hệ Đối tác Chiến lược Việt Nam - Singapore, hai bên đã nhất trí thúc đẩy mô hình phát triển bền vững, bao trùm và tự cường, với trọng tâm là tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn và cải thiện chất lượng sống của người dân, đồng thời không để ai bị bỏ lại phía sau, thông qua việc triển khai các dự án hợp tác kinh tế, xã hội và công nghệ, đặc biệt là Khu Công nghiệp Việt Nam - Singapore (VSIP) tạo ra hàng trăm ngàn việc làm, góp phần nâng cao sinh kế và giảm nghèo tại các địa phương.

Thủ tướng Chính phủ Việt Nam Phạm Minh Chính và Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa Singapore Lý Hiển Long đã cùng nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác trong kinh tế số và kinh tế xanh, với việc thúc đẩy năng lượng sạch, tài chính xanh, phát triển thị trường carbon quốc tế và xây dựng các cơ sở hạ tầng bền vững, đồng thời đẩy mạnh chuyển đổi số, kết nối chính phủ số và ứng dụng các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa nhằm nâng cao năng suất lao động và chất lượng tăng trưởng kinh tế.

Về quản trị và phát triển nhân lực, hai bên chia sẻ quan điểm cần nâng cao hiệu lực và hiệu quả bộ máy hành chính công, học hỏi kinh nghiệm quản trị và điều hành thị trường vốn của đất nước Singapore, đồng thời chú trọng đào tạo nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong các lĩnh vực tài chính, công nghệ và đổi mới sáng tạo, để đảm bảo nguồn lực con người đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội bền vững và tự cường.

Ngoài ra, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam Phạm Minh Chính và Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa Singapore Lý Hiển Long cũng đã nhất trí tăng cường hợp tác đa phương, phối hợp chặt chẽ tại các diễn đàn khu vực và quốc tế như Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) và Liên hợp quốc, nhằm đóng góp tích cực cho hòa bình, ổn định, phát triển bền vững, đồng thời thúc đẩy các cơ chế hợp tác song phương, đối thoại lãnh đạo trẻ và chia sẻ kinh nghiệm trong việc giảm nghèo, phát triển bao trùm, hướng tới một khu vực Đông Nam Á thịnh vượng, hài hòa và bền vững./.

Hồng Hà