“Giải mã” tình trạng thiếu lao động từ thực tiễn chính các doanh nghiệp

Ông Dương Việt Linh (ảnh đứng), Giám đốc Kinh doanh Việc Làm Tốt chia sẻ thông tin về thị trường lao động

Doanh nghiệp vẫn “khát” lao động

Theo ban tổ chức, qua khảo sát từ nhiều doanh nghiệp sản xuất tại TP.HCM và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, mặc dù liên tục đăng tuyển, vẫn không tuyển đủ số lượng lao động cần thiết, nhất là lao động phổ thông. Còn theo phản ánh của các doanh nghiệp trong Khu chế xuất - Khu công nghiệp (KCX - KCN), tình trạng thiếu hụt lao động, đặc biệt là lao động phổ thông (LĐPT), đã diễn ra từ đầu năm đến nay, ảnh hưởng đến tiến độ đơn hàng và khả năng mở rộng sản xuất. Một số nhà máy phải tăng ca, chia ca linh hoạt hoặc thuê nhân công bên ngoài để bù đắp lực lượng thiếu hụt.

Tọa đàm ngày hôm nay không chỉ là dịp để lắng nghe chia sẻ từ thực tiễn doanh nghiệp mà còn mang đến gợi ý chiến lược tuyển dụng hiệu quả trong giai đoạn phục hồi và phát triển mạnh mẽ sau COVID-19.

Chia sẻ thông tin về tình hình cung - cầu lao động tại tọa đàm, ông Dương Việt Linh, Giám đốc Kinh doanh Việc Làm Tốt, cho biết: Hiện nay nhu cầu tuyển dụng toàn quốc tăng 26%, chủ yếu ở khu vực miền Trung và Nam bộ. Đáng chú ý, tại TP.HCM, nhu cầu tuyển dụng tăng 34%, các tỉnh lân cận TP.HCM tăng 28%.

Bà Nguyễn Võ Minh Thư - Phó Trưởng Ban Quản lý các KCX-KCN TP.HCM chia sẻ tại chương trình

Trong đó, ngành bán lẻ, nhà hàng - khách sạn và sản xuất có tốc độ tăng trưởng tuyển dụng cao nhất. Nhóm bán hàng, thu ngân có tỉ lệ tăng trưởng tới 49%, nhân viên phục vụ tăng 34%, sản xuất tăng 29%. Nhu cầu tuyển dụng ngành sản xuất năm 2025 ghi nhận sự phân hoá về tăng trưởng trong các lĩnh vực khác nhau.

Đáng chú ý là sự tăng trưởng nhu cầu tuyển dụng trong ngành sản xuất ở tất cả các lĩnh vực tăng tốc đầu năm, giảm nhiệt ở các tháng tiếp theo. Kỳ vọng sẽ phục hồi từ nửa cuối năm 2025 nhờ những tín hiệu tích cực gần đây. Đầu tiên là việc đẩy mạnh đàm phán thuế của Chính phủ.

Ông Trần Thanh Sơn, Trưởng phòng Hành chính - Nhân sự, Công ty TNHH May Mặc Song Ngọc, cho biết: Hiện nay có xu hướng lao động dịch chuyển từ doanh nghiệp này sang doanh nghiệp khác. Số lượng lao động di cư từ các địa phương đến TP.HCM khá ít sau nhiều biến cố từ COVID-19 cho đến những thay đổi về chính sách bảo hiểm xã hội.

Hơn nữa, các địa phương cũng có nhiều việc làm cho người lao động hơn nên tỉ lệ "ly hương" ngày càng thấp. Đây là thách thức cho các doanh nghiệp sản xuất có nhu cầu tuyển dụng nhiều.

Theo bà Nguyễn Võ Minh Thư, Phó Trưởng Ban Quản lý các Khu chế xuất và Công nghiệp (KCX - KCN) TP.HCM, hiện nhu cầu tuyển dụng LĐPT của các doanh nghiệp tại các KCX - KCN vẫn rất lớn. Nhiều công ty đang gặp khó trong việc tuyển thêm lao động vì hàng loạt rào cản khách quan lẫn chủ quan.

Bà Thư cho biết, trước đây TP.HCM là điểm đến của hàng triệu lao động tỉnh lẻ. Tuy nhiên, hiện nay các địa phương lân cận đều đã phát triển mạnh hệ thống KCX - KCN, tạo việc làm tại chỗ cho người lao động. Khi có thể làm việc gần nhà, không phải xa gia đình hay tốn chi phí thuê trọ, nhiều người không còn nhu cầu lên thành phố tìm việc như trước.

Mức lương tối thiểu vùng tại TP.HCM hiện ở mức 4,96 triệu đồng/tháng, cao nhất cả nước. Nhưng mức sống tại thành phố cũng rất đắt đỏ. Tiền thuê trọ, ăn uống, đi lại, chi phí gửi con… khiến nhiều lao động cân nhắc thiệt hơn giữa thu nhập và chi tiêu. Với họ, làm việc ở quê tuy lương thấp hơn nhưng tiết kiệm được nhiều chi phí, ít áp lực hơn. Bên cạnh đó, một bộ phận lớn lao động hiện nay, đặc biệt là giới trẻ, thích làm nghề tự do, giao hàng, buôn bán online… để chủ động thời gian, tránh ràng buộc về giờ giấc, nội quy hay tăng ca. Điều này khiến doanh nghiệp gặp khó khi tuyển dụng vào các vị trí chính thức, vốn yêu cầu tuân thủ kỷ luật, làm việc theo ca, tăng ca khi cần.

Bên cạnh đó, trong khi doanh nghiệp cần người có tay nghề, chuyên môn nhất định, thì phần lớn người tìm việc lại là LĐPT chưa qua đào tạo. Sự lệch pha giữa năng lực người lao động và yêu cầu của doanh nghiệp khiến thị trường lao động khó "gặp nhau".

Ông Nguyễn Thành Tài, Giám đốc Nhân sự, Công ty CP Nhựa Đại Đồng Tiến

Nhiều doanh nghiệp đưa ra mức lương khởi điểm chỉ nhỉnh hơn mức tối thiểu vùng, chưa đủ hấp dẫn trong bối cảnh giá cả leo thang. Bên cạnh đó, do tâm lý "dò xét lẫn nhau", các doanh nghiệp thường dè dặt trong điều chỉnh lương, chế độ đãi ngộ, dẫn đến thiếu đột phá trong cạnh tranh thu hút lao động.

Người tìm việc phổ thông hiện nay thường mong muốn: việc nhẹ, gần nhà, lương cao, ít tăng ca. Trong khi đó, đặc thù sản xuất lại đòi hỏi tăng ca thường xuyên để kịp tiến độ. Khoảng cách giữa kỳ vọng của người lao động và nhu cầu thực tế của doanh nghiệp khiến quá trình tuyển dụng bị kéo dài.

Bên cạnh đó, không ít lao động trẻ tỏ ra e ngại với công việc phổ thông do tính chất lặp đi lặp lại, áp lực năng suất, môi trường kỷ luật cao. Họ dễ bỏ việc nếu cảm thấy không phù hợp, khiến tỉ lệ nghỉ việc sớm tăng cao và doanh nghiệp khó giữ chân được người.

Vận dụng nhiều phương thức tuyển dụng

Với 43 năm hình thành và phát triển, đồng thời đã tạo dựng được thương hiệu tuyển dụng trong lòng người lao động, ông Nguyễn Thành Tài, Giám đốc Nhân sự, Công ty CP Nhựa Đại Đồng Tiến, chia sẻ: Những tháng sản xuất cao điểm, chúng tôi cần rất nhiều lao động và tuyển trong thời gian ngắn. Vì vậy, chúng tôi cũng có nhiều cách làm để tuyển đúng, tuyển đủ lao động, tránh bị ảnh hưởng đến sản xuất.

Ông Tài cho biết, qua đúc kết, Đại Đồng Tiến thường sử dụng nhiều kênh để tuyển dụng nhanh: kênh tuyển dụng nội bộ (mỗi người lao động là một “đại sứ” tuyển dụng); kênh mạng xã hội và các nền tảng số, các website tuyển dụng uy tín; các hội nhóm trên Zalo, Facebook trong khu vực gần công ty; kênh tuyển dụng trực tiếp tại doanh nghiệp. Cùng với đó, công ty làm mới các bảng tuyển dụng từ nội dung đến thiết kế để thu hút ứng viên. 

Ông Trần Thanh Sơn, Trưởng phòng Hành chính - Nhân sự, Công ty TNHH May mặc Song Ngọc chia sẻ bí quyết tuyển dụng nhân lực từ thực tiễn

Còn theo ông Trần Thanh Sơn, Trưởng phòng Hành chính - Nhân sự, Công ty TNHH May Mặc Song NgọcÔng Sơn cho biết: Rút kinh nghiệm từ những năm trước, hiện nay chúng tôi đã thay đổi rất nhiều trong tuyển dụng. “Đầu tiên, chúng tôi lên một kế hoạch bài bản, chuyên nghiệp và kỹ lưỡng trong tuyển dụng. Kế hoạch này được truyền tải đến các phòng ban trong công ty để phối hợp thực hiện. Tiếp đến là chọn kênh tuyển dụng nào hiệu quả nhất,” ông Sơn nói. Theo ông, có hai kênh mà doanh nghiệp áp dụng rất hiệu quả: kênh tuyển dụng uy tín như Việc Làm Tốt; kênh thứ hai là chính những người lao động đang làm việc tại công ty - họ hiểu rõ công ty và mong muốn giới thiệu người thân, bạn bè vào làm việc.

Ông Sơn cho biết thêm, sau khi tuyển dụng, doanh nghiệp tiếp tục triển khai chiến lược đồng hành cùng người lao động: đảm bảo thu nhập bằng hoặc hơn công ty trước đó, đồng thời bổ sung các ưu đãi để người lao động sớm ổn định cuộc sống. Có như vậy họ mới gắn bó lâu dài với công ty.

Hỗ trợ doanh nghiệp từ cơ quan quản lý

Bà Nguyễn Võ Minh Thư, Phó Trưởng Ban Quản lý các KCX - KCN TP.HCM, cho biết: Để hỗ trợ doanh nghiệp giải quyết bài toán nhân lực, Ban Quản lý các KCX - KCN thành phố đã triển khai nhiều hoạt động kết nối cung - cầu lao động.

Cụ thể, cứ mỗi 6 tháng, Ban Quản lý tiến hành khảo sát nhu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp trong KCX - KCN. Thông tin sau đó được chuyển đến Trung tâm Dịch vụ việc làm TP.HCM (trực thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội TP.HCM) và Trung tâm Dịch vụ việc làm Thanh niên TP.HCM (trực thuộc Thành đoàn TP.HCM) để hỗ trợ doanh nghiệp trong công tác tuyển dụng, đồng thời giới thiệu các đơn vị tham gia sàn giao dịch việc làm.

Bên cạnh đó, Ban Quản lý còn kết nối nội bộ giữa các doanh nghiệp (hơn 1.500 doanh nghiệp đang hoạt động trong các KCX - KCN). Tình trạng không đồng đều về nhu cầu nhân sự thường xuyên diễn ra - có nơi cần tuyển gấp, nơi lại thu hẹp sản xuất hoặc cắt giảm lao động. Ban Quản lý đóng vai trò trung gian điều phối, giúp doanh nghiệp chủ động điều chuyển hoặc tiếp nhận lao động, đồng thời hỗ trợ đăng tải thông tin tuyển dụng trên website của Ban.

Song song đó, Ban Quản lý phối hợp với Trường Cao đẳng CTIM - đơn vị trực thuộc - để đào tạo và cung ứng nguồn lao động trình độ trung cấp, cao đẳng, đáp ứng nhu cầu tuyển dụng có tay nghề kỹ thuật của các doanh nghiệp trong khu vực.

Trương Đăng